آب نه تنها فراوان‌ترين، بلكه غيرمعمول‌ترين ماده در روي زمين است. داراي ويژگي‌هايي است كه بعضي از آن‌ها از قانون‌هاي عمومي طبيعت پيروي نمي‌كنند. آب تنها ماده‌اي است كه در شرايط عادي، يعني فشار و دماي طبيعي، همزمان در هر سه حالت جامد، مايع و گاز مي‌تواند وجود داشته باشد. در يك روز زمستاني آب در سطح حوض يا استخر به حالت جامد، در زير يخ به حالت مايع و در آسمان به حالت گاز يا بخار وجود دارد. مولكول‌هاي آب پيوسته در حركتند. جامد بودن يا مايع بودن يا گاز بودن آب بستگي به سرعت اين حركت دارد. مولكول‌هاي آب در حالت جامد از هم دور و جدا هستند و تقريبا بي حركتند. در حالت مايع تقريبا نزديك به هم هستند و آزادانه حركت مي‌كنند. مولكول‌هاي آب در حالت گاز حركتي تند دارند و به يكديگر برخورد مي‌كنند.

يكي ديگر از ويژگي‌هاي غير معمولي آب آن است كه آب، برخلاف مواد  در هنگام منجمد شدن منبسط مي‌شود و حجمش افزايش مي‌يابد. قاعده عمومي اين است كه ماده، خواه گاز يا مايع يا جامد باشد، هرچه سردتر شود، منقبض مي‌شود و حجمش كاهش مي‌يابد. آب هم در دماهاي بالاتر از 4 درجه سلسيوس از اين قاعده پيروي مي‌كند، ولي هرچه دماي آن از 4 درجه سلسيوس كمتر شود، منبسط مي‌شود و حجمش افزايش مي‌يابد. وقتي كه به حالت جامد يعني يخ در مي‌آيد بر حجم آن به اندازه يك يازدهم حجم اصلي افزوده مي‌شود. به سبب همين ويژگي است كه در زمستان لوله‌هاي آب مي‌تركند و ديواره حوض‌ها و استخرها مي‌شكنند، ولي اگر آب بر اثر يخ زدن منقبض مي‌شد يخ بر روي آب شناور نمي‌ماند. يخ‌ها به ته آب مي‌رفتند و كم كم درياها و اقيانوس‌ها پر از يخ مي‌شدند. آن وقت، زندگي در درياها و اقيانوس‌ها نابود مي‌شد. حتي شايد نخستين نشانه‌هاي زندگي، كه گفته مي‌شود در آب آغاز شده است، پديد نمي‌آمد. يك ليتر آب [خالص] در دماي 4 درجه سلسيوس [و يك اتمسفر فشار] يك كيلوگرم جرم دارد. به بيان ديگر جرم حجمي آب در 4 درجه سلسيوس يك گرم بر سانتيمتر مكعب است. دانشمندان براي تعيين جرم حجمي مواد ديگر، جرم آن‌ها را با جرم آب مي‌سنجند. آب يكي از بهترين حلال‌ها است و تقريبا هر ماده‌اي را مي‌تواند حل كند. آب روان سخت ترين سنگ‌ها را هم به تدريج حل مي‌كند و مواد حل شده را به درياها و اقيانوس‌ها مي‌برد. آب مواد غذايي موردنياز جانوارن را نيز حل مي‌كند. مواد غذايي موجود در خاك، پس از حل شدن در آب، به سلول‌هاي گياهان مي‌رسند و سبب رشد آن‌ها مي‌شوند. غذاهايي هم كه انسان يا جانوارن مي‌خورند، پس از حل شدن در آب جذب سلول‌هاي بدن آن‌ها مي‌شوند. جانداران مي‌توانند آب مورد نياز خود را از هر نوع محلولي كه داراي آب باشد به دست آوردند.

 آب پس از جيوه، دارای بيشترين كشش سطحي است. كشش سطحي نيرويي است كه بر سطح مايع وارد مي‌آيد و سبب مي‌شود تا مساحت سطح آن مايع به حداقل برسد. كشش سطحي آب نتيجه به هم پيوستگي مولكول‌هاي آب به يكديگر از يك طرف و به هم پيوستگي مولكول‌هاي سطحي آب به مولكول‌هاي داخلي آب از طرف ديگر است. پيوستگي مولكول‌هاي آب به يكديگر به قدري است كه آب مي‌تواند اجسام سنگين‌تر از خود را بر سطح خود نگه دارد. به سبب همين ويژگي است كه مي‌توان سوزني را به طور افقي روي آب شناور كرد و بعضي از حشره‌ها مي‌توانند روي آب بايستند يا راه برودند. اين ويژگي را هنگام چكيدن آب از شير آب نيز مي‌توان ديد. وقتي كه آب قطره قطره فرو مي‌ريزد، نخست هر قطره به شير آب مي‌چسبد و آويزان و سپس كشيده مي‌شود و سرانجام به صورت كره بسيار كوچكي در مي‌آيد و فرو مي‌افتد. كشش سطحي سبب چسبندگي هم مي‌شود. همين ويژگي سبب مي‌شود كه آب به لبه شير آب، به دست و بدن، به ظرف‌هاي گوناگون و بسياري از چيزهايي كه با آنها تماس پيدا مي‌كند، بچسبد و آنها را تر كند. البته ميزان چسبندگي آب به همه مواد يكسان نيست. مثلا آب به پارافين نمي‌چسبد. به سبب همين ويژگي چسبندگي است كه آب از ديواره‌هاي ظرف‌هاي باريك استوانه شكل بالا مي‌رود و سطح آن گود به نظر مي‌رسد. اين پديده را مويينگي ناميده‌اند. مويينگي كه در زيست شناسي اهميت بسيار دارد، از عواملي است كه سبب مي‌شود آب موجود در خاك، به صورت مايعي زندگي بخش، از راه ريشه و ساقه به قسمت‌هاي گوناگون گياه برسد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: